همه‌چیز درباره لجبازی کودک؛ دلایل و بهترین شیوه‌های رفتار با کودک لجباز
در این مطلب، قصد داریم درباره دلایل لجبازی کودک بهترین راه‌های برخورد با کودک لجبا برایتان بگوییم. همچنین برخی از نکات مهم را در این زمینه با شما در میان می‌گذاریم. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
ویژگی‌های بچه‌های لجباز چیست؟
قبل از آشنایی با بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز خوب است بدانید، فقط به دلیل داشتن اراده قوی و استقلال رای نمی‌توانید به فرزندتان برچسب لجبازی را بزنید. در واقع، مصمم بودن و لجبازی با یکدیگر تفاوت دارند. از مهم‌ترین ویژگی‌های کودکان لجباز می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- بچه‌های لجباز به‌سادگی دستوری را نمی‌پذیرند. آن‌ها تمایل دارند هر چیزی را زیر سوال ببرند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد این ویژگی را با عصیان یا سرکشی اشتباه می‌گیرند.
- کودکان لجباز می‌خواهند صدای‌شان شنیده شود. آن‌ها انتظار دارند مورد تایید قرار بگیرند. به همین دلیل است که اغلب تلاش می‌کنند توجه والدین و سایر بزرگ‌ترها را به خود جلب کنند.
- بچه‌های لجباز دوست دارند مستقل باشند و درباره مسائل گوناگون شخصا تصمیم‌گیری کنند.
- کودکان سرسخت معمولا پر حاشیه هستند و سر هر موضوعی جنجال راه می‌اندازند.
- آن‌ها عموما اراده آزادی دارند و هیچ روال و قانونی را به آسانی نمی‌پذیرند.
- بچه‌های لجباز معمولا کج‌خلق، ایرادگیر و بد اخلاق هستند.
- اغلب کودکان سرسخت دارای ویژگی‌های رهبری هستند و به‌اصطلاح همیشه رئیس بازی در می‌آورند.
- آن‌ها دوست دارند هر کاری را با روش خودشان انجام دهند.
بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز چیست؟
۱. با او بحث نکنید
کودکان لجباز همیشه آماده مشاجره و جنجال هستند. بنابراین، بهتر است از بحث کردن با آن‌ها اجتناب کنید و فرصت بگومگو را به آن‌ها ندهید. درعوض، پیشنهاد می‌کنیم حرف‌های فرزندتان را با دقت بشنوید و به‌جای کشمکش، او را به سمت گفت‌وگوی مسالمت‌آمیز هدایت کنید. با انجام این کار به کودک‌تان هم یاد می‌دهید شنونده خوبی باشد و از ایجاد تنش یا تن دادن به آن اجتناب کند.
۲. او را مجبور به انجام کاری نکنید
یکی از بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز این است که هرگز او را مجبور به انجام کاری نکنید؛ مخصوصا اگر علاقه‌ای به آن نداشته باشد. در غیر این صورت، مخالفت او دوچندان می‌شود و درست همان کاری را می‌کند که قرار نیست انجام دهد. بنابراین، اگر می‌خواهید فرزندتان تماشای تلویزیون را متوقف کند و به‌جای آن تکالیف‌اش را انجام دهد، ابتدا مدتی با او تلویزیون تماشا کنید. به این ترتیب، رفاقت شما عمیق‌تر می‌شود. پس از مدت کوتاهی می‌توانید به او بگویید: «من می‌خوام کتاب بخونم. تو هم دوست داری کنار من بنشینی و تکالیفت رو انجام بدی؟»
۳. به او حق انتخاب بدهید
تعیین تکلیف و دستور دادن برای یک کودک لجباز درست مانند یک جرقه در انبار مهمات عمل می‌کند و خشم و عصیان او را برمی‌انگیزد. بنابراین، یکی از بهترین راه‌های برخورد با چنین بچه‌ای این است که گزینه‌های متعددی را در اختیارش بگذارید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند. به این ترتیب، احساس می‌کند اوضاع را همچنان تحت کنترل دارد و می‌تواند درباره موضوعات مختلف به صورت مستقل تصمیم‌گیری کند. برای جلوگیری از سردرگمی کودک و پیچیده شدن وضعیت، توصیه می‌کنیم تنها یکی دو گزینه را در اختیارش بگذارید و انتخاب‌های‌اش را محدود کنید. برای مثال، اگر قرار است اتاق‌اش را تمیز کند می‌توانید از او بپرسید: «دوست داری اول کشوهای میز تحریرت رو مرتب کنی یا کمد لباس‌هات رو؟»
۴. خودتان را به‌جای او بگذارید
یکی از بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز این است که از دید او به مسائل نگاه کرده و تلاش کنید دلیل رفتارهای‌اش را بفهمید. برای مثال، فرض کنید به فرزندتان قول رفتن به پارک را داده‌اید اما ناگهان باران شدیدی شروع به باریدن می‌کند؛ طبیعتا برنامه شما لغو می‌شود. در چنین شرایطی، احتمالا کودک‌تان فکر می‌کند که شما بدقولی کرده‌اید. این امر می‌تواند موجب عصبانیت و طغیان او شود. بنابراین، لازم است دلیل برهم خوردن قرارتان را برای کودک توضیح دهید. در صورت امکان، خوب است تاریخ جایگزین برای پارک رفتن را هم تعیین کرده و به او اعلام کنید.
۵. فضای منزل را آرام نگهدارید
یادتان باشد، خانه مکانی است که بچه‌ها باید در آن احساس صلح، آرامش، شادی و امنیت کنند. فراموش نکنید، فرزندتان تا اندازه بسیار زیادی از رفتارهای شما الگوبرداری می‌کند. بنابراین، شما باید آرامش داشته باشید؛ از بحث، جدال و توهین خودداری کنید؛ و با همسر و فرزندان‌تان با ادب و احترام برخورد کنید. به این ترتیب، کودک‌تان هم عینا همین کارها را تکرار خواهد کرد.
۶. با او مذاکره کنید
مذاکره کردن یکی از بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز است. بچه‌های خودرای به سختی می‌توانند پاسخ منفی را بپذیرند. به همین دلیل، به جای تعیین قوانین سخت‌گیرانه و رد کردن درخواست‌شان بهتر است با آن‌ها گفت‌وگو کنید. برای مثال، ممکن است فرزندتان دو قصه را انتخاب کرده و اصرار داشته باشد که قبل از خواب آن‌ها را برای‌اش بخوانید. در چنین شرایطی، می‌توانید او را متقاعد کنید که یکی از داستان‌ها را برای امشب و یکی را برای فردا شب نگهدارد.
۷. ارائه پاسخ مثبت را در او تقویت کنید
در وهله نخست، لازم است برای فرزندتان الگوی خوبی بوده و همیشه مثبت‌نگر باشید. یادتان باشد، اگر شما به‌طور مداوم از کلمه «نه»، «نمی‌خواهم» یا «نمی‌توانم» استفاده کنید، فرزندتان هم عینا همین کار را انجام خواهد داد. بنابراین، لازم است خواسته‌هایتان را طوری مطرح کنید که به‌جای پاسخ منفی، جواب مثبت بگیرید.
۸. روال منظمی ایجاد کنید
برنامه‌ریزی روزانه و تعیین یک روال منظم برای زندگی از اصول مهمی است که می‌تواند در بهبود رفتار و عملکرد فرزندتان در خانه و مدرسه تاثیرگذار باشد. در این میان، مشخص کردن زمان خواب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چراکه خواب بی‌موقع، کم‌خوابی و خستگی می‌توانند موجب کج‌خلقی کودکان و تشدید لجبازی در آن‌ها شوند.
۹. قوانین و مقررات را به دقت تعیین کنید
وضع قوانین و مقررات و تعیین پیامدهای رعایت یا سرپیچی از آن‌ها یکی از بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز است. یادتان باشد، این امر از عوامل مهمی است که کمک به رشد و ترقی و همچنین، هدایت بچه‌های یک‌دنده و سرسخت را در مسیر درست امکان‌پذیر می‌کند. بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم جلسات خانوادگی منظمی را برگزار کنید و در خلال آن‌ها حد و مرزها و انتظارات‌تان را به روشنی بازگو کنید. از فرزندتان هم بخواهید درباره این قوانین و پیامدهای آن‌ها نظر بدهد. توجه داشته باشید، در جریان این امر کودک باید ارزش هم‌فکری و سازگاری را نیز بداند. طبیعتا بسته به شرایط می‌توانید راجع به اصول و ضوابط تعیین شده از خودتان انعطاف‌پذیری نشان دهید. در نهایت، ایجاد سیستم پاداش‌دهی به بچه را هرگز فراموش نکنید. زیرا او باید یاد بگیرد که رفتار خوب و پیروی از قوانین می‌تواند منجر به پیامدهای خوبی شود.
معرفی برخی از مشکلات رفتاری کودک لجباز و روش غلبه بر آن‌ها
وقتی صحبت از بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز به میان می‌آید، لازم است رایج‌ترین مشکلات رفتاری او و روش غلبه بر آن‌ها نیز معرفی شوند. تربیت یک بچه لجباز و یک‌دنده اصلا کار آسانی نیست. در واقع، او هر موضوع کوچکی را می‌تواند به بحث و جدال تبدیل کرده و هر روز چالش تازه‌ای را برایتان ایجاد کند. توجه داشته باشید، استفاده از تکنیک‌های تنبیهی درباره این دسته از کودکان معمولا راه‌گشا نیست. بنابراین، باید راهکارهای سریع، تاثیرگذار و مطمئنی را پیدا کرده و در عین حفظ آرامش خودتان و فضای منزل به بهبود الگوی رفتاری فرزند لجبازتان هم کمک کنید. برخی از معمول‌ترین چالش‌های روزانه کودک یک‌دنده عبارتند از:
۱. بد غذایی می‌کند
بیشتر بچه‌ها در مورد غذا دمدمی‌مزاج و ایرادگیر هستند. اما این ویژگی در بچه‌های لجباز بارزتر است. برای غلبه بر این مشکل، پیشنهاد می‌کنیم هوشمندانه عمل کنید و برای وعده‌های غذایی فرزندتان چند خوراکی متنوع را در نظر بگیرید. برای مثال، می‌توانید بشقاب غذای او را به بخش‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرده و آن را با سبزیجاتی که احتمالا دوست دارد، یک تکه مرغ یا ماهی، کمی برنج یا پاستا و اندکی سیب‌زمینی پر کنید. به‌عنوان چاشنی هم پیشنهاد می‌کنیم چند نوع سس خانگی خوشمزه درست کرده و در یخچال نگهداری کنید. توصیه ما این است که غذا را با بهترین شکلی که می‌توانید برای‌اش سرو کنید تا از نظر بصری هم جذاب به نظر برسد. در هنگام پخت غذا از روش‌های خلاقانه و سالم استفاده کنید. در عین حال، خوب است که در هنگام چیدن میز و درست کردن غذا یا سالاد از فرزندتان کمک بخواهید و این مشارکت را به سرگرم‌کننده‌ترین شکل ممکن اجرا کنید. در نهایت هم می‌توانید یک دسر ساده و در عین حال، خوشمزه را به‌عنوان پاداش برای‌اش در نظر بگیرید.
۲. در هنگام انجام تکالیف بدادایی می‌کند
کودکان لجباز معمولا با انجام تکالیف مشکل دارند. این امر به‌ویژه زمانی جدی‌تر می‌شود که حجم دروس بالا باشد. برای غلبه بر این مشکل، پیشنهاد می‌کنیم مشق او را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم‌بندی کنید. به این ترتیب، تکمیل هر یک از این بخش‌ها می‌تواند او را خوشحال‌تر و برای انجام باقی تکالیف مصمم‌تر کند. در این بین، خوب است استراحت‌های مکرر و کوتاه‌مدتی را هم برای فرزندتان در نظر بگیرید. به این ترتیب، احتمال خستگی بیش از اندازه و بد ادایی‌های ناشی از آن را کاهش می‌دهید. در ضمن، توصیه می‌کنیم روند انجام تکالیف را تا جای ممکن سرگرم‌کننده و مفرح کنید. برای مثال، می‌توانید به کودک پیشنهاد کنید در کنارتان بنشیند تا در حال رسیدگی به گلدان‌ها یا آشپزی به او دیکته بگویید.
۳. موقع انتخاب لباس قشقرق راه می‌اندازد
انتخاب لباس یکی از موارد اختلاف میان والدین و کودکان لجباز است. این دسته از بچه‌ها معمولا می‌خواهند چیزی را بپوشند که با آب‌وهوای فصل تناسبی ندارد. یکی از روش‌های کاهش اصطکاک این است که هر دو هفته یک‌بار کمد لباس فرزندتان را مرتب کنید و لباس‌های نامناسب برای فصل را از دم دست‌اش بردارید. در عین حال، پیشنهاد می‌کنیم موقع بیرون رفتن از منزل، چند دست لباس برای‌اش در نظر بگیرید و روی تخت بگذارید و از او بخواهید از میان آن‌ها یکی را انتخاب کند. به این ترتیب، هم فرزندتان از تصمیم‌گیری مستقل‌اش خوشحال می‌شود و هم شما به مرز جنون نمی‌رسید.
۴. در برابر خواب مقاومت می‌کند
با نزدیک شدن به زمان خواب، کودک لجباز تازه شروع به فعالیت می‌کند. در واقع، او به‌صورت ناخودآگاه تلاش می‌کند سطح آدرنالین‌اش را بالا ببرد تا خواب‌اش نگیرد. برای مقابله با این مشکل، توصیه می‌کنیم حدود ۳۰ دقیقه قبل از زمان خواب کودک نور منزل را کم کرده و تلویزیون را خاموش کنید. در عوض، می‌توانید یک موسیقی آرامش‌بخش را پخش کنید و از فرزندتان بخواهید لباس خواب‌اش را بپوشد و مسواک بزند. برای کاهش احتمال درگیری می‌توانید چند لباس خواب مختلف را برای‌اش آماده کنید و از او بخواهید به میل خود یکی از آن‌ها را انتخاب کند. سپس، به اتاق خواب کودک بروید و درباره مسائل روز از او سوال کنید. یادتان باشد، صحبت‌های پیش از خواب باید کاملا آرامش‌بخش باشند. بنابراین، درباره هیچ موضوعی کنکاش نکرده و او را بابت مسئله‌ای سرزنش نکنید. در صورت لزوم، می‌توانید بررسی دقیق‌تر موضوعات را به روز بعد موکول کنید. پس از وقت‌گذرانی با کودک و نوازش و محبت به او دیگر وقت آن است که شب‌بخیر بگویید و از اتاق خارج شوید.
دلایل لجبازی کودک چیست؟
حالا که با بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز آشنا شدید، لازم است دلایل این امر را هم بشناسید. برخی از مهم‌ترین دلایل لجبازی کودکان عبارتند از:
ناتوانی در برقراری ارتباط
مشاجره و دعوا یکی از واضح‌ترین اشکال ناتوانی در برقراری ارتباط به حساب می‌آیند. بسیاری از والدین، به‌ویژه در مورد مسائل خانوادگی و موضوعات مربوط به فرزندان‌شان زود از کوره در می‌روند و دچار تنش می‌شوند. این رفتارها روی کودکان هم تاثیر می‌گذارند و به شدت به آن‌ها صدمه می‌زنند. بنابراین، آن‌ها هم یاد می‌گیرند به شیوه نادرست با اطرافیان‌شان ارتباط برقرار کنند و از طریق لجبازی حرف‌شان را به کرسی بنشانند.
نا آگاهی و کم‌تجربگی
بچه‌ها درست و غلط را نمی‌شناسند و سطح درک و تجربه آن‌ها از مسائل بسیار پایین است. این ویژگی‌ها باعث می‌شود به‌شدت لجبازی کرده و در موارد گوناگون پافشاری کنند. در بسیاری از مواقع این سرسختی با گذشت زمان و رفتن به مدرسه یا حضور در اجتماع بهبود می‌یابد و تعدیل می‌شود.
استقلال‌طلبی
اغلب بچه‌ها به کنترل شدن و اجرای دستورات ریز و درشت والدین و اطرافیان علاقه‌ای ندارند و در اولین فرصت می‌خواهند استقلال و آزادی عمل‌شان را به دیگران ثابت کنند. این ویژگی در ترکیب با عدم درک اطرافیان می‌تواند به لجاجت منتهی شود.
مقایسه‌شدن با بچه‌های دیگر
مقایسه کردن بچه‌ها یکی از نامناسب‌ترین رفتارهایی است که متاسفانه در برخی از خانواده‌ها مشاهده می‌شود. با انجام این کار، نه تنها کودکان انگیزه‌ای برای بهبود رفتارهای‌شان پیدا نمی‌کنند بلکه ممکن است لجوج‌تر شوند.
الگوبرداری از والدین
رفتار کودکان بیش از هر چیز تحت تاثیر الگوهای رفتاری والدین و مراقبان‌شان قرار دارد. یعنی، بچه‌ای که سرسختی و لجبازی والدین را می‌بیند طبیعتا به موجودی سرکش و لجوج تبدیل می‌شود.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم بهترین راه‌های برخورد با کودک لجباز را با شما به‌اشتراک بگذاریم. یادتان باشد، صبوری، برقراری ارتباط صمیمانه و ایجاد فضایی امن و آرام از مهم‌ترین اقداماتی هستند که غلبه بر اغلب مشکلات خانوادگی و تربیتی را امکان‌پذیر می‌کنند. نظر شما چیست؟ شما چه راهکارهایی را برای کنار آمدن با کودکان یک‌دنده توصیه می‌کنید؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان در میان بگذارید.
