پیشگیری از آزار جنسی کودکان؛ یک راهنمای کامل و جامع برای والدین و مراقبان کودک

همه پدرومادرها در طول زندگی فرزندشان به او درباره خطرات محیط پیرامون و روش‌های محافظت از خود دربرابر این خطرات آموزش می‌دهند؛ بدون اینکه کسی به آنها دراین‌باره چیزی بگوید. به آنها یاد می‌دهند از اجاق‌گاز روشن فاصله بگیرند، هنگام عبور از خیابان به هردو طرف نگاه کنند و هنگام بالاوپایین‌رفتن از پله‌ها مراقب باشند نیفتند. این در حالی است که اغلب فراموش می‌کنند به آنها درباره امنیت جنسی توضیح دهند و اغلب زمانی این کار را می‌کنند که دیگر دیر شده است. در این مطلب می‌خواهیم درباره جلوگیری از آزار جنسی کودکان و حمایت از او در صورت وقوع، مخصوصا در مدرسه صحبت کنیم.

آیا آزار جنسی فقط برای برخی از کودکان اتفاق می‌افتد؟

آمار تکان‌دهنده آزار جنسی کودکان در سراسر جهان نشان می‌دهد بیشتر والدین معمولا فکر می‌کنند این اتفاق برای کودک آنها اتفاق نمی‌افتد. اگر از آنها بپرسید، می‌گویند ما هرگز فرزندمان را با غریبه‌ها رها نمی‌کنیم. چرا فکر می‌کنند فقط غریبه‌ها ممکن است به کودکان آزار جنسی برسانند؟ اگر شما هم این‌طور فکر می‌کنید قبل از هرچیز ابتدا به این پرسش‌ها پاسخ دهید:

• آیا کودک شما به مهدکودک یا دبستان می‌رود؟
• آیا برای بازی به خانه همسایه می‌رود؟
• دوست یا فامیلی دارید که گاهی به خانه شما بیاید و با کودکتان وقت بگذراند؟

اگر پاسخ شما به هریک از سؤالات بالا مثبت است، نمی‌توانید بگویید کودکتان درمعرض خط آزار جنسی قرار ندارد.

یکی دیگر از باورهای نادرست بسیاری از والدین این است که تصور می‌کنند چون در محله‌های خوب زندگی می‌کنند، کودکانشان به مدارس معتبر می‌روند و با افراد سطح بالا رفت‌وآمد دارند، این مشکل هرگز گریبان آنها را نمی‌گیرد و این اتفاقات فقط در سطح پایین یا متوسط جامعه اتفاق می‌افتد. برخی دیگر بر این باورند که کودکان خانواده‌های مذهبی با این مشکلات مواجه نمی‌شوند. واقعیت این است که همه کودکان از هر نژاد، ملیت، جنسیت و با هر دین و مذهبی که باشند درمعرض خطر آزار جنسی قرار دارند.

اگر ترسیده‌اید و فکر می‌کنید باید کودک را در خانه حبس یا منزوی کنید، در اشتباه هستید. اجازه دهید کودکان با دنیا تعامل داشته باشند؛ ولی با آگاهی کامل در مدرسه، باشگاه، اتوبوس یا در محیط خانه حاضر شوند و از خودشان محافظت کنند.

چطور به کودک درباره جلوگیری از آزار جنسی آموزش دهیم؟

کودک شما قبل از هرچیز باید درباره آزار جنسی دانش و آگاهی لازم را کسب کند. هرگز فکر نکنید آنها هنوز بچه‌اند و برای دانستن این مسائل زود است. این چیزی ترسناک نیست و نباید طوری با آنها صحبت کنید که استرس بگیرند. به موارد مهم زیر توجه کنید:

۱. درباره اعضای بدن با آنها صحبت کنید

 

اعضای بدن کودک را نام ببرید و درباره آنها توضیح دهید. لزومی ندارد اسم‌های عجیب‌وغریب روی آنها بگذارید یا از اسامی رایج در بستر جامعه استفاده کنید. نام‌های واقعی و علمی اعضای بدن را به آنها بگویید. شاید باورتان نشود، بسیاری از دختران تا مدت‌ها نمی‌دانند واژن چیست و پسران هم اسم اعضای تناسلی بدنشان را نمی‌دانند. دلیلش این است که مادران و پدران آنها روی این اعضا نام‌های غیرمستقیم و غیرعادی می‌گذارند. اگر کودک دقیقا نام اعضای بدنش را بداند، می‌تواند اگر اتفاق بدی برایش افتاد به‌وضوح راجع‌به آن صحبت کند.

۲. به آنها بیاموزید که برخی از اعضای بدن خصوصی هستند

کودکان باید یاد بگیرند که برخی از اعضای بدن همه ما خصوصی هستند و قرار نیست دیگران آنها را ببینند. به آنها توضیح دهید که فقط ما به‌عنوان مامان و بابا می‌توانیم تو را برهنه ببینیم و هیچ‌کس دیگری حق ندارد تو را بدون لباس‌هایت ببیند. این را هم بگویید که فقط یک نفر دیگر اجازه دارد تو را بدون لباس ببیند و آن پزشک توست؛ زیرا مامان و بابا همراه تو هستند و دکتر می‌تواند تو را معاینه کند.

۳. به کودک درباره خط‌قرمزهای بدنش توضیح بدهید

دراین‌باره باید به کودک بگویید هیچ‌کس نباید اندام‌های خصوصی تو را لمس کند و نباید از تو بخواهد که به اندام‌های خصوصی خود او دست بزنی. بیشتر والدین این جمله دوم را فراموش می‌کنند. آزار جنسی کودکان اغلب این‌طور آغاز می‌شود که فرد کودک‌آزار از کودک می‌خواهد یا او را وادار می‌کند اعضای بدن او (کودک‌آزار) را لمس کند.

۴. به فرزندتان بگویید نباید رازی بین شما و او باقی بماند

 

بیشتر کودک‌آزارها به کودک می‌گویند باید اتفاقی را که بین آنها افتاده است مخفی و به‌صورت راز نگه دارند. ممکن است از روشی دوستانه استفاده کنند، مثلا به کودک بگویند: «من خیلی دوست دارم باهات بازی کنم، اما اگه به دیگران بگی ما چه بازی‌هایی انجام دادیم، اجازه نمی‌دن دوباره بیام پیشت». گاهی هم با تهدید این کار را انجام می‌دهند: «این راز ماست! اگه به کسی بگی، من بهش می‌گم که این پیشنهاد خودت بوده و تو دردسر می‌افتی و آبروت می‌ره» یا «اگه بابا مامانت بفهمن تو رو می‌کُشن؛ پس حرفی به کسی نزن!» به فرزندتان اینها را توضیح دهید و بگویید مهم نیست چه کسی این حرف‌ها را می‌زند، هرکس به تو گفت این راز است و نباید به کسی بگویی، گوش نکن و همیشه با مامان یا بابا درمیان بگذار. به او اطمینان بدهید که هیچ‌کس او را مقصر نمی‌داند و هرگز به دردسر نمی‌افتد.

۵. به او بگویید هیچ‌کس نباید از اندام خصوصی‌اش عکس بگیرد

اغلب والدین این را هم فراموش می‌کنند. دنیا پر از پدوفیل‌های مریض است که عاشق عکس‌گرفتن از کودکان برهنه و معامله آنلاین این تصاویر هستند. این بیماری همه‌گیر است و کودک را درمعرض خطر قرار می‌دهد. به فرزندان خود به‌شکل واضح بگویید هیچ‌کس نباید از اندام خصوصی تو عکس بگیرد و اگر کسی خواست این کار را بکند باید از او دور شوی و به مامان، بابا یا معلم بگویی.

۶. روش‌های محافظت دربرابر کودک‌آزار را به کودک بیاموزید

برخی از کودکان به‌راحتی نمی‌توانند «نه» بگویند؛ فرقی هم نمی‌کند طرفشان بزرگ‌سال باشد یا کودک. به کودک بگویید اگر دوستت یا معلمت یا هرکس دیگری در مدرسه، منزل، پارک، مغازه یا اتوبوس قصد داشت اندام خصوصی‌ات را ببیند یا لمس کند، اشکالی ندارد به او بگویی اجازه نمی‌دهم، ولم کن، از اینجا برو. به او جملات درست یاد بدهید و بگویید تا بداند باید چطور صحبت کند. برای مثال اگر در مدرسه با معلم یا مدیر مشکل دارد می‌تواند به او بگوید: «اجازه نمی‌دم بهم دست بزنی. اگه ادامه بدین به مامانم می‌گم». اگر دوست اوست می‌تواند به او بگوید: «ازم فاصله بگیر وگرنه خانم‌معلم (یا مامان اگر در منزل هستند) رو صدا می‌کنم!».

البته معمولا در منزل یا مدرسه این موارد بدون کشمکش اتفاق می‌افتند و حالت حمله ندارند؛ چون خود کودک‌آزار عموما در مکان‌هایی که ممکن است افراد دیگری حضور داشته باشند، از فاش‌شدن قضیه نگرانی دارد و حمله فیزیکی انجام نمی‌دهد.

۷. با فرزندتان از یک کلمه رمزی مشترک استفاده کنید

وقتی کودکان کمی بزرگ‌تر شدند یک کلمه رمزی به آنها یاد بدهید که وقتی احساس ناامنی می‌کنند بتوانند از آن استفاده کنند. برای مثال وقتی مهمان دارید، مخصوصا کسی که شب قرار است در خانه شما بماند، اگر کودک متوجه شد که آن شخص رفتار نادرستی دارد، آن کلمه رمز را به شما بگوید تا شما متوجه شوید و حواستان جمع باشد.

۸. از اصطلاح لمس خوب یا لمس بد استفاده نکنید

بسیاری از والدین و کتاب‌ها از اصطلاحاتی مانند لمس خوب و لمس بد برای کودک استفاده می‌کنند. از این نظر، لمس بد به‌معنای لمسی‌کردنی است که به کودک آسیب برساند یا او را ناراحت کند. اگر به کودک بگویید هیچ‌کس نباید به‌شکل بدی تو را لمس کند، کودک ممکن است گیج شود؛ زیرا گاهی ممکن است لمس‌کردن اندام‌های خصوصی او حس بدی به او ندهد و چون کودک می‌بیند به او آسیبی نرسانده است، ممکن است آن را بد به شمار نیاورد. واضح به کودک بگویید که هیچ‌کس نباید اندام خصوصی تو را لمس کند، حتی اگر غلغلکت داد یا به تو آسیب نرساند.

اصطلاح «لمس دزدکی یا مخفیانه» بسیار بهتر است؛ زیرا تصویر دقیق‌تری به کودک می‌دهد. ازآنجاکه کودک‌آزار هرگز در ملاءعام کودک را لمس نمی‌کند و سعی می‌کند مخفیانه این کار را انجام دهد، کودک متوجه می‌شود که این همان لمس مخفیانه است و شک نمی‌کند.

۹. نحوه نوازش و بوسیدن درست را به او نشان بدهید

 

به فرزندتان توضیح دهید اگر کسی موقع نوازش آنها رفتار عجیبی مانند لرزیدن یا تندنفس‌کشیدن داشت، باید از او فاصله بگیرند. یادش بدهید نوازش شامل دست‌کشیدن معمولی روی سر و موهاست و درآغوش‌کشیدن باید طبیعی باشد؛ یعنی دست‌های فرد مقابل نباید روی اندام‌های خصوصی‌ات قرار بگیرد و نباید آنقدر تو را به خود بچسباند که احساس کنی به اندام‌های خصوصی‌ات فشار وارد می‌شود. کسی اجازه ندارد لب‌هایت را ببوسد و بوسه‌های طولانی غیرعادی از گونه و گردن یا جاهای دیگر بدنت ممنوع است. همه اینها را دقیق و با وضوح کامل به کودک توضیح دهید تا گیج نشود. عملا هم می‌توانید برایش اجرا کنید تا به‌خوبی تشخیص بدهد.

۱۰. به کودک بگویید این قوانین برای همه افراد حتی کودکان دیگر صادق است

این نکته مهمی است که باید به فرزندتان بگویید. معمولا وقتی از کودک می‌پرسید «آدم‌بدها» چه‌شکلی هستند، به‌احتمال زیاد یک شخصیت شرور کارتونی را توصیف می‌کند. به کودک تصویر روشنی از آدم‌هایی بدهید که ممکن است به آنها آسیب برسانند تا تصور نکند آدم‌بدها فانتزی هستند و افراد آشنا، کودکان دیگر یا حتی کسانی که دوستشان دارند هرگز کارهای نادرستی انجام نمی‌دهند. برایش مثال بیاورید: «هیچ‌کس نباید به اندام خصوصی‌ات دست بزنه. هیچ‌کس، می‌خواد دوستت باشه، می‌خواد عمه یا خاله باشه یا حتی عمو و دایی. حتی معلمت و مربی‌ات هم نباید این کارو بکنن». با این کار کودک متوجه می‌شود که حتی کسی که دوستش دارد یا خیروصلاح او را می‌خواهد، بازهم نباید این کار را انجام دهد.

نکته مهم: ‌یادتان باشد یک‌بار گفتن به کودک کافی نیست؛ نه شورش را دربیاورید نه بی‌خیال باشید. در فرصت‌های مناسب این موارد را با کودک تکرار کنید تا ملکه ذهنش شود. برای مثال در حمام یا بعد از حمام که اغلب کودکان عادت دارند برهنه به این‌طرف و آن‌طرف بدوند، زمان مناسبی برای این صحبت‌هاست.

چطور کاری کنیم کودک به ما اعتماد کند؟

کودک از بدو تولد اعتمادکردن را یاد می‌گیرد. اگر هربار که درباره موضوعی با شما صحبت می‌کند، رفتار منطقی و حمایت‌گرانه از خود نشان دهید و او را جدی بگیرید، همیشه به شما اعتماد خواهد داشت. برای مثال دو جمله «نذاری کسی به اندام خصوصی‌ات دست بزنه، اگه این‌طور شد فقط بهم بگو پدرشو دربیارم» زمین تا آسمان با جمله دلگرم‌کننده «اگر کسی به اندام خصوصی‌ات دست زد به من اطلاع بده، با هم آن را حل می‌کنیم» تفاوت دارد.

اگر فرزندتان به تلفن‌همراه یا تبلت دارای اینترنت دسترسی دارد، از او بپرسید آیا تا حالا درباره آزار جنسی در گوشی چیزی دیده یا شنیده است؟ از او بخواهید بگوید اگر خودش در چنین موقعیتی بود چه کار می‌کرد. با این کار هم او به شما اعتماد می‌کند و هم شما متوجه می‌شوید که او به‌خوبی یاد گرفته است از خود دفاع کند یا نه.

مشارکت در روتین مدرسه

یکی دیگر از کارهایی که می‌توانید برای جلب اعتماد کودک انجام دهید مشارکت در کارهای روزانه او مخصوصا زمانی است که به مدرسه یا باشگاه یا کلاس‌های مختلف می‌رود. این‌ها مکان‌هایی‌اند که کودک از دسترس شما خارج می‌شود. اصولا مدرسه از شایع‌ترین مکان‌هایی است که کودک هم زمان زیادی را در آن می‌گذراند و هم با افراد زیادی در ارتباط است. کادر آموزش، فراش مدرسه، کودکان بزرگ‌تر و حتی هم‌سالان خودش، همگی می‌توانند گزینه‌هایی برای آزار جنسی کودک باشند. برای اینکه فرزندتان به شما اعتماد کند خیلی طبیعی هر روز با او صحبت کنید و از وقایع مدرسه بپرسید؛ با این کار او بدون اینکه حس کند دارد او را کنترل می‌کنید با شما صحبت خواهد کرد. برای نمونه، کارهای زیر را انجام دهید:

• بدون حالت بازخواست از کودک با مهربانی بخواهید برایتان تعریف کند در مدرسه یا باشگاه یا کلاس با دوستان یا معلمان چه کارهایی کرده‌اند، چه بازی‌هایی انجام داده‌اند یا وقتشان را چطور گذرانده‌اند.
• از او درباره معلم‌ها، هم‌تیمی‌ها و بزرگ‌سالانی که با آنها تماس دارد بپرسید تا غیرمستقیم آنها را بشناسید. از صفاتی که کودک به هریک از آنها می‌دهد درمی‌یابید این افراد چه ویژگی‌هایی دارند. ممکن است کودک در لابه‌لای صحبت‌هایش به مواردی اشاره کند؛ برای مثال ممکن است بگوید: «معلم خیلی مهربونه. مدام منو بغل می‌کنه و می‌بوسه یا همیشه به من می‌گه اگه سؤالی دارم می‌تونم برم اتاق خودش ازش بپرسم». این جملات باید برای شما هشداردهنده باشد.

با این روش‌ها کم‌کم کودک یاد می‌گیرد هرروز که از مدرسه یا باشگاه برمی‌گردد همه‌چیز را برایتان تعریف کند. یادتان باشد اگر به‌حالت کنترل یا بازخواست از او بپرسید، بعد از مدتی از پاسخ‌دادن طفره خواهد رفت یا دروغ خواهد گفت.

معلمان در مدرسه چطور می‌توانند کودکان را آگاه کنند؟

 

معلمان ابتدا خودشان باید درباره آزار جنسی کودکان آموزش ببینند و سپس با تشکیل بحث‌های آزاد در مدارس با دانش‌آموزان صحبت کنند تا آنها بدانند درصورت روبه‌روشدن با این مسائل چه از جانب دوستانشان یا دیگران مانند ناظم، معلم یا حتی فراش مدرسه چطور باید رفتار کنند.

۱. اگر به‌عنوان معلم متوجه رفتارهایی از جانب دانش‌آموزان بزرگ‌تر یا همکاران شدید که باعث نگرانی شما می‌شود، حتما آن را گزارش دهید. تردید نکنید، اگر فقط احساس می‌کنید چنین اتفاقی درشرف وقوع است حواستان را جمع کنید و به‌محض اینکه مطمئن شدید گزارش بدهید.

۲. فردی قابل‌اعتماد برای دانش‌آموزان باشید. ممکن است بچه‌هایی در کلاس شما باشند که در خانه هم احساس امنیت نکنند. فضایی امن در کلاس ایجاد کنید و به دانش‌آموزانتان این حس را بدهید که می‌توانند به شما اعتماد کنند و اگر مشکلاتی در زندگی آنها وجود دارد با شما درمیان بگذارند. به آنها اطمینان دهید که رازشان هرگز فاش نخواهد شد.

اگر کودک مورد آزار جنسی قرار گرفت، چه کنیم؟

با همه چیزهایی که گفتیم، بازهم ممکن است کودک نتواند به شما اعتماد کند یا با شما درمیان بگذارد که آزار جنسی دیده است. هشیار باشید و اگر نشانه‌های زیر را مشاهده کردید اقدامات لازم را انجام دهید. با اینکه حدود ۳۰درصد از کودکانی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند علائم مشخصی از خود نشان نمی‌دهند، بازهم می‌توان در سایرین نشانه‌هایی را به‌موقع تشخیص داد.

نشانه‌های کودکی که آزار جنسی دیده است

 

• شب‌ادراری یا چسبیدن به بزرگ‌ترها دربرابر افرادی خاص یا برخی
• داشتن قرمزی غیرقابل‌توضیح در اطراف اندام تناسلی یا دهان
• اضطراب شدید، کابوس، ناله‌کردن یا سریع ناراحت‌شدن از هرچیزی
• ابراز ناراحتی از بودن در مکان‌های خاص، ملاقات با افراد خاص یا انجام برخی کارها
• انجام بازی‌های جنسی یا به‌زبان‌آوردن کلمات و جملات جنسی.

اقداماتی که شما باید انجام دهید

با همه پیشگیری‌ها و آموزش‌ها، بازهم نمی‌توان به‌شکل مطلق اطمینان حاصل کرد که هرگز برای کودک آزار جنسی اتفاق نخواهد افتاد. اگر متوجه شدید این اتفاق برای فرزندتان افتاده است، آرام باشید و خونسردی خودتان را حفظ کنید. قبل از هرچیز به کودک اطمینان بدهید از او حمایت می‌کنید و این هرگز تقصیر او نبوده است. سعی نکنید با کوبیدن روی سروصورت خودتان کودک را بترسانید. به‌فکر آبرو و عصمت و حرمت و مسائلی از این دست نباشید؛ این چیزی است که هرگز نباید درباره آن سکوت کنید.

اول از همه ارتباط آن شخص را، هرکسی که هست، با کودکتان قطع کنید و اجازه ندهید دوباره ملاقاتی بین آن‌دو صورت بگیرد. اگر این فرد کسی است که به منزل شما رفت‌وآمد دارد، به‌صراحت به او بگویید دیگر نباید به منزل شما بیاید. گاهی افراد از ترس آبرو سعی می‌کنند همه‌چیز را مخفی نگه دارند و استدلال می‌کنند که از این به بعد مراقب بچه هستیم. این اشتباه است؛ آبرو درقبال روح‌وروان فرزند شما هیچ ارزشی ندارد. بنابراین ارتباط‌تان را با آن فرد قطع کنید و دلیلش را مستقیم به او بگویید. اگر این فرد از کادر آموزش و معلم و مربیان مدرسه است، به مدیر یا مسئول دیگر یا اداره آموزش‌وپرورش اطلاع دهید. این فرد دیگر نباید در آن مدرسه بماند و حتما باید دربرابر قانون پاسخ‌گو باشد.

درنهایت اگر حس کردید کودکتان ازنظر روحی با مشکلاتی مواجه شده است، حتما به یک مشاور خبره مراجعه کنید که در زمینه آزار جنسی کودکان آموزش دیده باشد.

رفتار پدر خانواده بسیار مهم است

 

یکی از موارد بسیار مهم در این زمینه رفتار پدر خانواده است. پدران معمولا تحمل این مسائل را ندارند و خیلی سخت می‌توانند با آن کنار بیایند. اگر به آینده کودکتان علاقه‌مند هستید، درصورتی‌که متوجه آزار جنسی کودک شدید، سعی کنید خونسرد باشید و از او حمایت کنید. یادتان باشد اگر عصبانی شوید و بخواهید با خشونت با فردی که فرزندتان را آزار داده است برخورد کنید، کودک را می‌ترسانید و این نه‌تنها نتیجه‌ای جز مخفی‌کاری کودک در آینده نخواهد داشت، ممکن است همسرتان هم بعدها تصمیم بگیرد این موضوع را از شما مخفی کند و خودش به‌تنهایی از کودک حمایت کند. به‌جای اینکه بروید و فرد خطاکار را بزنید و بعد با افتخار این را برای فرزندتان تعریف کنید، سعی کنید اقدامات قانونی و جدی درقبال او انجام دهید.

کادر آموزش باید به‌موقع واردعمل شوند

کادر آموزش درصورتی‌که متوجه آزار جنسی کودک شدند، قبل از هرچیز باید با والدین کودک صحبت کنند و جلسه حضوری با آنها داشته باشند. اگر فردی که کودک را آزار داده است از کادر مدرسه است، بلافاصله باید عذر او را بخواهند و اقدامات قانونی را درقبال آن فرد انجام دهند. اگر آزار جنسی را کودکی روی کودک دیگر انجام داده است، معلمان و مربیان مدرسه موظف هستند با والدین کودک آزاردهنده صحبت کنند و راهکاری بیندیشند تا دیگر به کارش ادامه ندهد. بعد از آن مراقبت بیشتری از روابط او با دیگران لازم است.

ناظم و معلم مدرسه باید رفتارهای همه کودکان را زیر نظر بگیرند؛ برای مثال اگر دو یا چند کودک با هم در جایی از کلاس یا حیاط مخصوصا سرویس بهداشتی مخفی می‌شوند باید حواسشان را جمع کنند. معلم باید مراقب باشد اگر کودکی اجازه بیرون‌رفتن گرفت و کودکی دیگر بلافاصله این درخواست را داشت، مراقب باشد تا ببیند این دو کودک به چه دلیل این کار را انجام می‌دهند.

افراد کودک‌آزار چطور به کودکان دسترسی پیدا می‌کنند؟

این افراد معمولا یا جزو اعضای خانواده آن کودکان هستند و خیلی راحت به آنها دسترسی دارند یا در محیط‌هایی مانند مدرسه و باشگاه یا جاهای خلوت آنها را به دام می‌اندازند. اغلب جذاب و مهربان به نظر می‌رسند و بیشتر به‌دنبال کودکانی هستند که به بزرگ‌سالان خود چیزی نمی‌گویند. برخی از آنها وقتی می‌بینند کودک مخالفت می‌کند، کاری می‌کنند کودک فکر کند خودش مقصر است. برخی دیگر افرادی هستند که کودک آن‌قدر دوستشان دارد که فکر می‌کند اگر چیزی بگوید آنها را از دست می‌دهد. گروهی دیگر هم تهدید می‌کنند که اگر چیزی بگوید، به دوستان و عزیزانش آسیب می‌رساند. بنابراین این بیماران روانی از قدرت خود بر کودک با مهربانی، رشوه و تهدید استفاده می‌کنند تا کودک رازشان را مخفی نگه دارد.

یکی دیگر از راه‌های دسترسی به کودکان استفاده بدون کنترل آنها از فضای آنلاین است. رسانه‌های اجتماعی برای خردسالان مناسب نیستند و استفاده از اینترنت باید با نظارت بزرگ‌ترها صورت گیرد. محدودیت کامل اشتباه بزرگی است؛ زیرا در این صورت ممکن است کودک مخفیانه از این فضا استفاده کند که بسیار خطرناک است و کودک بعدها به مخفی‌کاری در سایر جنبه‌ها هم عادت خواهد کرد.

کودک‌آزارها همین افراد جامعه خودمان هستند

 

یادتان باشد کودک‌آزارها (پدوفیل‌ها) همین افراد جامعه خودمان هستند و از فضا نیامده‌اند. بسیاری از پدوفیل‌ها قبل از اینکه رازشان فاش شود، درست مانند آدم‌های معمولی و حتی اعضای محترم جامعه رفتار می‌کنند و برخی از آنها حتی جایگاه قدرتمندی در جامعه دارند. هرچند شایع‌ترین پدوفیل‌ها مردان بالغ متأهل هستند، بازهم هرکسی از ثروتمند یا فقیر، زن یا مرد، پیر یا جوان، متأهل یا مجرد، سابقه‌دار یا بدون سوءپیشینه پتانسیل این را دارند که کودک‌آزار باشند. بقال سرکوچه، نانوای محل، معلم قرآن، مدیر مدرسه، راننده اتوبوس و حتی باغبان یک پارک می‌توانند پدوفیل باشند. عمه، خاله، دایی و عمو و همسران آنها، دوست خانوادگی شما، همگی می‌توانند بیماری جنسی داشته باشند. نه اینکه عینک بدبینی بزنید؛ کافی است هوشیار باشید و فکر نکنید کودک‌آزار فرد عجیب‌وغریبی است یا غریبه است. در سراسر جهان فقط ۲۷درصد از مجرمان جنسی غریبه‌اند و بیشتر آنها افرادی هستند که قربانی با آنها آشناست.

برآوردهای مؤسسه غیرانتفاعی کاکرین (Cochrane) نشان داده است در سرتاسر جهان از هر ۱۰ دختر حداقل ۱ نفر و از هر ۲۰ پسر حداقل ۱ نفر در دوران کودکی نوعی سوءاستفاده جنسی را تجربه کرده‌اند. کودکانی که آزار جنسی می‌بینند، بیشتر درمعرض افسردگی، اختلالات مربوط به خوردن، افکار خودکشی و مشکلاتی مانند الکل و موادمخدر در سنین پایین هستند و در بزرگ‌سالی بیشتر احتمال دارد قربانی تجاوز جنسی شوند. سازمان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تخمین می‌زند که تقریبا از هر ۶ پسر یک نفر و از هر ۴ دختر یک نفر قبل از ۱۸ سالگی مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند. ترسناک‌تر از همه اینکه ۲۳درصد از کل کسانی که مرتکب آزار جنسی کودکان می‌شوند خودشان کودک هستند.

متأسفانه آمار دقیقی درباره کودکان کشورمان وجود ندارد؛ دلیلش این است که بسیاری از کودکان و خانواده‌ها آموزش مناسبی در این زمینه نمی‌بینند و افراد پدوفیل را نمی‌شناسند. بسیاری از افراد در ایران حتی باورشان نمی‌شود که نزدیک‌ترین افراد خانواده می‌توانند کودک‌آزار باشند. بسیاری هم وقتی با آن برخورد کردند از ترس آبرو آن را مخفی می‌کنند.

با افراد کودک آزار چه باید کرد؟

همان‌طور که گفتیم، افرادی که به کودک آزار جنسی می‌رسانند هم می‌توانند بزرگ‌سال باشند و هم کودک. بنابراین با هر دسته باید با شیوه خاصی رفتار کرد. درباره بزرگ‌سالان، اولین کاری که باید انجام دهید قطع ارتباط و سپس اقدام قانونی است. اگر فرد آشنای بسیار نزدیک ازجمله خواهر و برادر خودتان است، بازهم می‌توانید علیه او قانونی عمل کنید؛ مگر اینکه دلتان نخواهد. بااین‌حال قطع ارتباط حتی با این افراد هم ضروری است.

اگر این فرد از کادر آموزش یا کارکنان مدرسه است، حتما باید به مراجع بالاتر مانند مدیر و از او بالاتر به آموزش‌وپرورش اطلاع دهید و سپس او را به قانون بسپارید. یادتان باشد شما دربرابر کودکان دیگر هم مسئول هستید. درصورتی‌که کودک‌آزار خودش کودک است، باید با والدین او صحبت و ارتباط او را با فرزندتان قطع کنید. اگر این کودک جزو هم‌مدرسه‌ای‌های فرزند شماست، علاوه بر والدین باید به کادر آموزش و مشاوران مدرسه اطلاع دهید تا بهترین تصمیم را بگیرید.

جمع‌بندی

یادمان باشد اگر فکر کنیم با آموزش این مسائل به کودک مطلقا از آزار جنسی کودکان جلوگیری خواهیم کرد، کمی ساده‌لوحانه اندیشیده‌ایم. بااین‌حال، آگاهی یک عامل بازدارنده قوی است؛ مخصوصا درباره کودکان خردسال معصوم که به‌دلیل ناآگاهی قربانی چنین رفتارهایی می‌شوند. این‌طور نیست که همیشه آزار جنسی با حمله به کودک بی‌دفاع صورت بگیرد؛ در بسیاری از مواقع فرد کودک‌آزار با ترس و لرز و با امید به ناآگاهی کودک این کار را انجام می‌دهد و اگر با کودکی مواجه شود که آگاهی دارد، از این کار دست می‌کشد. آگاهی قدرت است.

آیا تاکنون در کودکتان نشانه‌ای مبنی بر آزار جنسی او دیده‌اید؟ چطور مطمئن شدید که اشتباه نمی‌کنید و چه رفتاری در پیش گرفتید؟ لطفا اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید یا قبلا چنین مشکلی برای کودکانتان اتفاق افتاده است، با ما به اشتراک بگذارید.