در این مطلب، قصد داریم درباره بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک صحبت کنیم. اگر شما هم با این چالش دست‌وپنجه نرم می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
احتمالا شما هم بچه‌هایی را دیده‌اید که بددهنی و ناسزاگویی می‌کنند یا با گفتن عبارات تحقیرآمیز همه اطرافیان را ناراحت و شرمگین می‌کنند. اصلاح چنین رفتارهایی برای والدین و مربیان چالش بزرگی است. طبیعتا، باید با چنین رفتارهایی مقابله کرده و عادات تازه و موثری را با آن‌ها جایگزین کرد.
دلایل فحش دادن کودک چیست؟
پیش از آشنایی با بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک، لازم است دلایل بروز این قبیل رفتارها را بشناسید. به گفته روانشناسان، ناسزاگویی بچه‌ها از عوامل گوناگونی ناشی می‌شود. در اصل، آن‌ها عقیده دارند، مجموعه‌ای از دلایل دست به‌دست هم می‌دهند تا یک کودک به موجودی بد دهن تبدیل شود. در ادامه برخی از اصلی‌ترین عوامل موثر در این زمینه را بازگو می‌کنیم:
عوامل ارثی وابسته به شخصیت و خلق‌وخو
اختلالات ژنتیکی و ارثی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر شکل‌گیری شخصیت و خلق‌وخوی بچه‌ها به حساب می‌آیند. ممکن است فرزندتان علاوه بر رنگ چشم یا استخوان‌بندی بدن، برخی از اختلالات اضطرابی را نیز از شما یا سایر اعضا خانواده به ارث برده باشد. اختلالات اضطرابی به نوبه خود مجموعه گسترده‌ای از حالات و شرایط روحی و شخصیتی را شامل می‌شوند. در چنین مواقعی، ممکن است رفتارهایی نظیر فحش دادن مشاهده شوند که خود از وجود چنین پدیده‌هایی ناشی می‌شوند.
مشکلات روانشناختی مانند افسردگی یا اختلال کم‌توجهی یا بیش فعالی (ADHD)
اختلال در تمرکز، حواس‌پرتی و بی‌دقتی مداوم، نیمه‌کاره رها کردن تکالیف و سایر وظایف، وول خوردن دائمی، پرحرفی یا فحش دادن و رفتارهای توهین‌آمیز از شایع‌ترین نشانه‌های اختلال کم‌توجهی/بیش فعالی است. بنابراین، در صورت مشاهده چنین رفتارهایی برای اطمینان از سلامت فرزندتان باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کمبود توجه و اعتماد به‌نفس
کمبود توجه و اعتماد به‌نفس می‌تواند کودکان را به توهین کردن و ناسزاگویی به دیگران وادارد. در بسیاری از مواقع، فحش دادن کودک راهی برای ابراز خشم و عصبانیت او از شرایطی است که کنترلی روی آن‌ها ندارد. در عین حال، بیشتر اوقات بچه‌ها با انواع‌واقسام ترفندها می‌خواهند توجه شما را به خودشان جلب کنند.
شیوه انضباطی و تربیتی والدین
والدینی که نمی‌توانند قوانین یا محدودیت‌های لازم برای تربیت فرزندشان را اعمال کنند؛ والدینی که در برابر خواسته نامعقول بچه‌ها مقاومت نمی‌کنند و برای جلوگیری از درگیری و کشمکش هر آن‌چه فرزندشان می‌خواهد را به او می‌دهند؛ نهایتا، فرزندانی ستمگر، لوس و بددهن تربیت می‌کنند.
با فحش دادن کودک چگونه برخورد کنیم؟
برای به‌کارگیری بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک ابتدا لازم است بدانید کودکان به‌ندرت با معنا و مفهوم ناسزاها آشنایی دارند. در عین حال، فرزند شما اولین و آخرین کودکی نیست که چنین رفتارهایی را نشان می‌دهد. در واقع، بچه‌ها خیلی زود متوجه می‌شوند بعضی از رفتارها و گفتارهای‌شان به‌شدن مورد توجه اطرافیان قرار می‌گیرد؛ مثبت یا منفی بودن این توجه برای کودک چندان تفاوتی ندارد. به‌علاوه، بعضی از بزرگسالان با شنیدن فحش و ناسزای بچه‌ها می‌خندند و این رفتار را در آن‌ها تقویت می‌کنند. طبیعتا، این نحوه برخورد هم کودکان را برای تکرار رفتارشان مصمم‌تر خواهد کرد. در این‌جا برخی از کاربردی‌ترین راهکارهای مقابله با ناسزاگویی کودکان را بیان می‌کنیم:
الگوی خوبی باشید
پیش از هر چیز، لازم است خودتان در شرایط دشوار و در هنگام عصبانیت با آرامش و متانت رفتار کنید تا فرزندتان هم چنین رفتاری داشته باشد. به خاطر داشته باشید، بچه‌ها همه واکنش‌های شما را دائما زیر نظر دارند و از شما الگوبرداری می‌کنند. بنابراین، اگر خود شما در مواقع خشم شروع به بد دهنی و ناسزاگویی کنید چگونه می‌توانید انتظار داشته باشید فرزندتان این کار را انجام ندهد؟
با منطق و اقتدار برخورد کنید
برخورد منطقی و مقتدرانه از بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک است. لازم نیست از کوره در بروید و عصبانی شوید. کافی است با آرامش، دقیق، سازش‌ناپذیر و همچنین، به‌صورت مداوم و خستگی‌ناپذیر، با جدیت کافی و به‌طور موثر به کودکان درست رفتار کردن را یاد بدهید. مطمئن باشید، تربیت درست و توام با شکیبایی نهایتا جواب می‌دهد.
کنترل خشم، دلسردی و ناامیدی را به بچه‌ها یاد بدهید
از همان سنین پایین، بچه‌ها باید با تکنیک‌های مدیریت خشم و ناامیدی آشنا شوند. این وظیفه شماست که به کودکان بیاموزید، بیشتر اوقات زندگی بر وفق مراد نیست و کارها همیشه آن‌طور که انتظار داریم پیش نمی‌روند. بنابراین، لازم است آن‌ها یاد بگیرند با چنین موقعیت‌هایی به‌طور موثر برخورد کنند تا بتوانند از موانع عبور کرده و بر مشکلات غلبه کنند. تنفس شکمی و شمارش از یک تا ۱۰ از بهترین تکنیک‌های کنترل و مهار خشم به حساب می‌آیند.
روش درست ابراز خشم را به کودکان آموزش دهید
آشنایی با نحوه صحیح ابراز خشم یکی از بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک است. گاهی اوقات احساس عصبانیت کودک به‌قدری شدید است که با توهین به شخصی یا گفتن سخنان تحقیرآمیز به دیگران تلاش می‌کنند آن را بروز دهند. بنابراین، مهم است که به آن‌ها راه‌های جایگزینی برای رهایی از این احساس را بیاموزید تا بتوانند روی اهداف سازنده‌تری تمرکز کنند.
واکنش‌های خود را تعدیل کنید
به خاطر داشته باشید، بزرگ‌ترین هدف کودک از ناسزاگویی جلب توجه شما یا سایرین است. بنابراین، اگر با شنیدن توهین و ناسزای کودک‌تان عصبانی شوید و جار و جنجال راه بیندازید، او را به بزرگ‌ترین هدفش رسانده‌اید. بچه‌ها به‌سرعت می‌فهمند رفتارهای آن‌ها می‌تواند روی شما تاثیر بگذارد. به این ترتیب، از این روش برای کنترل شما استفاده می‌کنند. پس لازم است در هنگام سرزنش کردن کودک‌تان آرامش خودتان را حفظ کنید و در عین حال، محکم برخورد کنید. بسته به شرایط، ممکن است حتی به‌جای تنبیه و توبیخ بتوانید رفتار کودک را کاملا نادیده بگیرید.
خشم و دلسردی فرزندتان را بپذیرید
پذیرش عصبانیت فرزندتان به معنای آن است که درک کنید او هم درست مانند شما دارای احساساتی است. با انجام این کار، به کودک‌تان یاد می‌دهید احساسات خودش را بشناسد و آن‌ها را بپذیرد. براساس تحقیقات، این از بهترین مکانیزم‌های مقابله با عواطف منفی و کنار آمدن با آن‌هاست. برای این منظور، لازم است به کودک بگویید: «می‌فهمم عصبانی هستی و فکر می‌کنی که من به احساسات تو اهمیتی نمی‌دهم.»
یادتان باشد، هیچ اما و اگری را به چنین جملاتی اضافه نکنید؛ چرا که در این‌صورت خودتان را در مقام قضاوت احساسات او قرار می‌دهید و این اصلا کار درستی نیست. در واقع، اگر برای تغییر احساسات او یا دفاع از خودتان تلاش کنید، معلوم می‌شود به حس‌وحال فرزندتان احترام نمی‌گذارید. اغلب بچه‌ها از دست نیافتن به خواسته‌های‌شان عصبانی نیستند؛ در اصل، خشم آن‌ها از این است که فکر می‌کنند کسی صدای آن‌ها را نمی‌شنود.
علت اصلی خشمگین شدن فرزندتان را پیدا کنید
پیدا کردن علت اصلی خشم از بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک است. برای این منظور، بهتر است سوالاتی را مطرح کنید. گاهی اوقات، یک اتفاق کوچک عامل اصلی عصبانیت بچه است. این در حالی است که در مواردی ممکن است این خشم ناشی از اضطراب، تنهایی، اعتماد به‌نفس پایین یا احساسات فروخورده طولانی‌مدتی باشد که از تیرگی روابط با مادر و پدر سرچشمه گرفته است. برای تعیین علت، با آرامش از فرزندتان بپرسید: «به خاطر این عصبانی هستی که قبل از شام اون خوراکی رو بهت ندادم؟ داشتی از گرسنگی می‌مردی؛ اما من اجازه ندادم چیزی بخوری. درسته؟» یا «فکر می‌کنی من همیشه تو رو نادیده می‌گیرم؟»
با طرح این سوالات به فرزندتان روش تجزیه‌وتحلیل احساسات را آموخته و به او یاد می‌دهید به‌جای ناسزاگویی و رفتارهای گستاخانه می‌تواند حس‌وحالش را برای شما بیان کند. یادگیری مهارت‌های ارتباطی از بهترین تکنیک‌های مدیریت هیجان و احساسات و همچنین، از موثرترین راه‌های موفقیت در اجتماع است.
اعتراض کردن به شیوه محترمانه را به فرزندتان یاد بدهید
بعد از خوابیدن سر و صداها و فروکش کردن عصبانیت بچه‌ها می‌توانید روی آموزش رفتار صحیح به آن‌ها کار کنید. شما نمی‌توانید صرفا به کودکان بگویید چه رفتاری را غیر قابل قبول می‌دانید. در واقع، ضمن گفتن این حرف باید واکنش جایگزین را به آن‌ها معرفی کنید. بنابراین، رفتار و گفتار درست را برای او توضیح دهید تا دفعه بعدی که خشمگین شد بداند چه باید بکند. طبیعی است که یادگیری این تکنیک‌ها به صرف زمان و تمرین فراوان نیازمند است.
واکنش‌های درست را شناسایی کنید و به آن‌ها پاداش دهید
یکی از بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن کودک این است که رفتارها و واکنش‌های محترمانه آن‌ها را شناسایی کرده و ضمن تقدیر از بچه‌ها برای آن‌ها پاداشی در نظر بگیرید. پاداش‌دهی به رفتارهای مثبت یکی از موثرترین راهکارهای تقویت آن‌هاست. تا جای ممکن، تلاش کنید کوچک‌ترین حرکات مثبت فرزندتان را ببینید و به آن‌ها توجه نشان دهید. برای مثال، به فرزندتان بگویید: «از این‌که مودبانه صبر می‌کنی شام حاضر بشه واقعا متشکرم. بعد از فوتبال احتمالا خیلی گرسنه‌ای.» یا «چقدر قشنگ از من خواستی برات ساندویچ درست کنم؛ حظ کردم.»
سخن آخر
با توجه به آن‌چه گفته شد، شناسایی احساسات، پیدا کردن علت اصلی خشم، به‌کارگیری صبر و شکیبایی و ارائه الگویی مناسب از بهترین روش‌های برخورد با فحش دادن بچه‌ها به حساب می‌آید. به خاطر داشته باشید، پدر یا مادر خوبی بودن به معنای تربیت یک فرزند کامل و بی‌عیب‌ونقص نیست؛ بلکه به معنای آن است که شما با نهایت توان به فرزندتان کمک کنید تا فردی سالم، سازگار و موثر باشد و بتواند استعدادها و توانایی‌های خود را شکوفا کند. مهم‌تر از همه این‌که، خوب است برای رفع مشکلات تربیتی به مشاوران، روانشناسان و افراد متخصص مراجعه کرده و چالش‌های خود را با آن‌ها در میان بگذارید.
