در این مطلب، قصد داریم علاوه بر بررسی دلایل مصرف دخانیات و مضرات آن به معرفی بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان بپردازیم. اگر فرزند شما هم به مصرف دخانیات و سیگار علاقه نشان میدهد، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را حتما مطالعه کنید.
براساس تحقیقات انجام شده، در حال حاضر بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر از ساکنان جهان دخانیات مصرف می‌کنند. این در حالی است که هر ساله حدود ۷ میلیون نفر از این تعداد در اثر بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات جان خود را از دست میدهند. یافته‌های نگران کننده نشان میدهند هر سال حدود ۳.۴ درصد از نوجوانان ایرانی در سنین ۱۳ تا ۱۵ سالگی به صف طولانی این افراد می‌پیوندند.مصرف نیکوتین و
سیگار چه تاثیری بر مغز می‌گذارد؟
پیش از آشنایی با بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان، لازم است با عملکرد نیکوتین در بدن آشنایی یابید و اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. به این ترتیب، با علم و آگاهی کافی می‌توانید با معضل سیگار کشیدن فرزندتان مقابله کنید. مصرف نیکوتین و انواع دخانیات موجب آزاد شدن هورمون دوپامین در مغز می‌شود و حس خوبی را برای فرد ایجاد می‌کند. دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی است که در خون انسان به‌عنوان هورمون عمل می‌کند. این هورمون بر روی مرکز پاداش مغز تاثیر می‌گذارد و موجب ایجاد حس سرخوشی، لذت، آرامش و رضایت می‌شود. این آرامش موقتی تا اندازه‌ای به کاهش هیجانات و اضطراب‌های فرد خصوصا در دوران نوجوانی کمک می‌کند.
دلایل سیگار کشیدن نوجوان چیست؟
سیگاری بودن والدین و سایر نزدیکان
سیگاری بودن والدین و سایر نزدیکان باعث می‌شود کودکان از سنین خردسالی این رفتار را مشاهده کنند و در معرض بو و دود سیگار قرار بگیرند. تماشای سیگار کشیدن بزرگسالان، این احساس را به کودک منتقل می‌کند که این رفتاری پذیرفته شده است که به‌محض بزرگ شدن می‌توان انجامش داد. به این ترتیب، در سنین نوجوانی فرزندتان برای آن که به شما و دیگران ثابت کند که به‌اندازه کافی بزرگ شده است به سراغ سیگار می‌رود.
فشار همسالان
همان‌طور که گفته شد، این روزها سیگار کشیدن بسیاری از نوجوانان را گرفتار کرده است. احتمالا این افراد در دایره دوستان و معاشران فرزند شما هم وجود دارند. دوستان سیگاری معمولا به انجام این کار افتخار کرده دیگران را هم تشویق می‌کنند که سیگار کشیدن را امتحان کنند. اغلب نوجوانان تصور می‌کنند، مخالفت با انجام این کار و امتحان نکردن آن باعث می‌شود دوستان‌شان فکر کنند که آن‌ها لوس، ترسو یا بچه ننه هستند. بنابراین، نوجوانی که با دوستان سیگاری معاشرت می‌کند قطعا برای یک‌بار هم که شده استفاده از این محصول را تجربه خواهد کرد.
ابراز سرکشی و استقلال
احتمالا، شما هم درست مانند اغلب والدین در طول زندگی فرزندتان به‌اندازه کافی درباره مضرات سیگار با او صحبت کرده‌اید. با این حال، ناگهان متوجه می‌شوید که با وجود همه باید و نبایدها او به‌محض قدم گذاشتن در دوره نوجوانی سیگار می‌کشد. موضوع این است که نوجوانان به شکل قابل توجهی تمایل دارند از دستورات و آموزه‌های والدین سرپیچی کنند و از این طریق، استقلال خودشان را به رخ آن‌ها بکشند. بنابراین، متاسفانه فرزندتان این کار را برای ابراز استقلال و سرکشی انجام میدهد.
هم‌رنگ شدن با جماعت
اغلب نوجوانان دوست دارند با معاشران، اقوام و دوستان خودشان هم‌رنگ شوند. این به معنای آن است که تلاش می‌کنند مثل آن‌ها لباس بپوشند، حرف بزنند یا رفتار کنند. در مورد سیگار کشیدن هم همین قاعده صدق می‌کند. بنابراین، اگر فرزندتان در اطرافش دائما افرادی را ببیند که سیگار می‌کشند قطعا تمایل خواهد داشت مثل آن‌ها باشد.
تبلیغات
صنعت دخانیات یکی از سودآورترین تجارت‌هایی است که با وجود همه ممنوعیت‌ها همچنان در سراسر جهان به‌نحو هوشمندانه و با روش‌های متنوعی بازاریابی می‌کند. طبیعتا نوجوانان از جدی‌ترین مخاطبان این تبلیغات هدفمند و جذاب به حساب می‌آیند. چرا که سیگاری شدن آن‌ها به معنای ادامه روند سوددهی این کسب‌وکار در سال‌های آتی است.
پایین بودن قیمت
با وجود افزایش قابل توجه قیمت‌ها و در نظر گرفتن مالیات‌های نسبتا سنگین برای محصولات دخانیات، در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران بهای سیگار همچنان نسبتا پایین بوده و برای نوجوانان قابل دستیابی است.
کسب تجربه
بیشتر نوجوانان از جمله فرزندتان دوست دارند چیزهای جدید را امتحان کنند؛ با این حال، هنوز به‌اندازه‌ای بالغ و آگاه نیستند که بتوانند عواقب بلندمدت رفتارها و کارهای خود را بررسی کنند.
کسب آرامش
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، نیکوتین موجود در سیگار به آزاد شدن هورمون دوپامین کمک می‌کند. این هورمون به‌طور کوتاه‌مدت روی بخش‌هایی از مغز اثر می‌گذارد و نوعی احساس سرخوشی و آرامش را ایجاد می‌کند. با توجه به اینکه در دوران نوجوانی بچه‌ها معمولا با مشکلات مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، معمولا به‌دنبال روش‌هایی هستند که به آرامش آن‌ها کمک کنند.
مضرات سیگار کشیدن چیست؟
سیگار، قلیان و سایر محصولات مشابهی که این روزها در بازار وجود دارند سرشار از عوامل سرطان‌زا و مواد شیمیایی زیان‌آور هستند. براساس مطالعات، تنباکو حاوی بیش از ۴۰۰۰ ماده شیمیایی است که به شکل جبران‌ناپذیری بر جسم، ذهن و روان مصرف‌کننده اثر می‌گذارند. استفاده از تنباکو یا حتی قرارگیری مداوم در معرض دود سیگار دیگران عوارض جدی و متعددی را برای سلامت فرد به‌همراه دارد. از جمله:
• سرطان ریه و سایر بخش‌های سیستم تنفسی
• آمفیزم (Emphysema)
• برونشیت مزمن
• سرطان خون
• بیماری قلبی
• سکته
• دیابت
• مشکلات چشمی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا (Macular Degeneration)
• ناباروری
• ناتوانی جنسی
• سقط جنین و مشکلات بارداری
• تضعیف سیستم ایمنی بدن
• ایجاد بستری مناسب برای سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت‌های تنفسی
• از دست دادن حس چشایی یا بویایی
• بیماری لثه و مشکلات دندانی
• پیری زودرس
• زخم معده
• پوکی استخوان
بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان چیست؟
حالا نوبت آشنایی با بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان است. تصور کنید، بعد از همه سخنرانی‌هایی که در دوران کودکی فرزندتان کرده‌اید و پس از تمام تلاش‌ها برای دور نگه‌داشتن بستگان و دوستان سیگاری از محیط زندگی کودک، ناگهان متوجه می‌شوید فرزند نوجوان‌تان سیگار می‌کشد. اکنون چه باید بکنید؟ مهم‌ترین و اولین روش برخورد این است که موضوع را کاملا جدی بگیرید و راهکارهای موثر را دنبال کنید. برخی از موثرترین روش‌ها در این زمینه عبارتند از:
الگوی خوبی باشید
یکی از بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان این است که خودتان سیگار نکشید. رفتار والدین به‌صورت ناخودآگاه و به شکلی باور نکردنی بر زندگی، عادات و عملکرد بچه‌ها تاثیر می‌گذارد. بنابراین، اگر خود شما یا همسرتان سیگاری هستید، ابتدا باید سیگار کشیدن در مقابل بچه‌ها را متوقف کرده و در مرحله بعد، به‌دنبال راهی برای ترک آن باشید. برای این منظور، پیشنهاد می‌کنیم به پزشک مراجعه کرده و اطلاعات خود را درباره راهکارهای ترک سیگار و محصولات کمک کننده افزایش دهید.
در فضایی دوستانه و بدون جار و جنجال با فرزندتان صحبت کنید
ایجاد فضایی صمیمانه برای بحث و گفت‌وگو یکی از بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان است. توجه داشته باشید، دعوا کردن، سرزنش کردن و جار و جنجال راه انداختن فقط شرایط را بدتر کرده و فرزند دلبندتان را از شما دورتر می‌کند. بنابراین، به‌جای عصبانی شدن خوب است از او بخواهید دلایل سیگار کشیدنش را برایتان شرح دهد. ممکن است متوجه شوید او این کار را برای خوشایند دوستانش انجام داده و از این طریق، می‌خواهد نشان بدهد که بزرگ و مستقل شده است. یادتان باشد، شناسایی دلایل و عوامل موثر در ایجاد یک مشکل از ضروری‌ترین مراحلی است که به برطرف کردن آن کمک می‌کند. زمانی‌که علت اصلی را شناسایی کردید می‌توانید با ترفندهای مختلف به مقابله با آن بپردازید.
با کمک هم زیان‌های ملموس سیگار کشیدن را بررسی کنید
به‌جای سخنرانی کردن درباره خطرات مصرف دخانیات، با کمک او زیان‌های ملموس و قابل مشاهده این کار را بررسی کنید./ عکس از: Mixettoیکی از بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان این است که به‌جای سخنرانی کردن درباره خطرات مصرف دخانیات، با کمک او زیان‌های ملموس و قابل مشاهده این کار را بررسی کنید. تا جای ممکن از اطلاعات فرزندتان استفاده کرده و از این طریق، احساس غرور را در او بیدار کنید. برای مثال، برای فرزند نوجوان‌تان توضیح دهید که سیگار کشیدن:
۱. دهان را بد بو می‌کند.
۲. لباس و موها را بد بو می‌کند.
۳. دندان‌ها و انگشتان را زرد و بد رنگ می‌کند.
۴. عملکرد ریه را مختل کرده و از این طریق، ورزش کردن را دشوار می‌کند.
۵. پر هزینه است و بخش قابل توجهی از منابع مالی خانواده را از بین می‌برد.
پیشنهاد می‌کنیم، همراه با فرزندتان هزینه هفتگی، ماهانه و سالانه سیگار کشیدن را محاسبه کنید و برای او توضیح بدهید که اگر سیگار نکشد می‌تواند این پول را برای تعویض تلفن هوشمند، خرید لباس و کفش یا سایر کالاهای مورد علاقه‌اش صرف کند.
سیگارهای الکترونیکی را فراموش کنید
ممکن است در مورد استفاده از سیگارهای الکترونیکی به‌عنوان راهی برای ترک سیگار شنیده باشید. سیگارهای الکترونیکی دستگاه‌هایی هستند که با باتری کار می‌کنند. در این دستگاه‌های الکترونیکی نوعی مایع وجود دارد که گاهی حاوی مقدار اندکی نیکوتین است. دستگاه این مایع را گرم کرده و آن را به بخار قابل استنشاق تبدیل می‌کند. استفاده از این وسیله به نام ویپینگ (Vaping) نیز شناخته می‌شود.
مطالعات نشان میدهند که استفاده از سیگارهای الکترونیکی به‌منظور ترک سیگار با تاثیرات متناقضی همراه بوده است. در بهترین حالت، این وسیله درست مشابه با داروهای جایگزین نیکوتین عمل می‌کند. به دلیل نگرانی‌های برطرف نشده در زمینه ایمنی این دستگاه‌ها، متخصصان استفاده از سیگارهای الکترونیکی را به عنوان روشی برای ترک سیگار پیشنهاد نمی‌کنند. به‌علاوه، سازمان غذا و داروی ایالات متحده هم توصیه می‌کند افراد از این دستگاه‌ها استفاده نکنند.
با کمک هم برنامه‌ریزی کنید
اغلب افراد سیگاری تصور می‌کنند هر وقت بخواهند می‌توانند سیگار کشیدن را کنار بگذارند. فرزند نوجوان شما هم از این قاعده مستثنا نیست. با این حال، تحقیقات نشان میدهند، این ادعا درست نیست. معمولا نوجوانان پس از کشیدن ۵ بسته سیگار کاملا معتاد می‌شوند.
بنابراین، خوب است با فرزندتان صحبت کنید و ببینید هیچ یک از دوستانش موفق به ترک سیگار شده‌اند؟ دلیل موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها چه بوده است؟ از فرزند نوجوان‌تان بپرسید که به نظر او چه راهکاری برای کنار گذاشتن سیگار موثرتر است؟ در عین حال، می‌توانید پیشنهادهای خودتان را نیز ارائه دهید.
برای فرزندتان انگیزه ایجاد کنید
یکی از بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان این است که از او بخواهید پس از فکر کردن به مضرات سیگار، بهترین دلایل خود را برای ترک کردن آن مشخص کند و با شما در میان بگذارد. برای کمک به عملی شدن این تصمیم، لازم است فهرستی از انگیزه‌های مناسب برای ترک نیکوتین را در اختیارش بگذارید.
با کمک هم یک تاریخ قطعی تعیین کنید
برای ترک سیگار، هرگز نباید همه چیز را به روند طبیعی زندگی و اتفاقات واگذار کنید. یعنی، لازم است با کمک یکدیگر یک تاریخ قطعی را انتخاب کنید و به فرزند نوجوان‌تان بگویید که باید به تاریخ مشخص شده متعهد باشد.
کمکش کنید با وسوسه‌ها مقابله کند
فرزند نوجوان‌تان را تشویق کنید از افراد، مکان‌ها و فعالیت‌هایی فاصله بگیرد که او را به سیگار کشیدن وسوسه می‌کنند.
ذهن فرزند نوجوان‌تان را برای مقابله با هوس‌های زود گذر آماده کنید
به فرزندتان یادآوری کنید اگر بتواند تنها چند دقیقه مقاومت کند، احساس نیاز به نیکوتین از بین خواهد رفت. به او پیشنهاد کنید در چنین مواقعی، چند نفس عمیق بکشد یا پیاده‌روی کند. مصرف آدامس بدون قند، آب نبات، کرفس یا هویج هم از دیگر روش‌های موثری است که نیاز روانی برای مشغول بودن دهان را برطرف کرده و از سیگار کشیدن جلوگیری می‌کند.
با کمک پزشک، محصولات ترک سیگار را به او معرفی کنید
اغلب محصولات جایگزین نیکوتین از قبیل آدامس‌ها، چسب‌ها یا اسپری‌های استنشاقی نیکوتین‌دار برای استفاده در سنین پایین طراحی نشده‌اند. با این حال، این محصولات در مواقعی می‌توانند برای نوجوان‌ها هم مفید باشند. لازم است پیش از مصرف این اقلام با پزشک خانواده خود مشورت کنید.
به مشاور مراجعه کنید
یکی از بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان مراجعه به مشاور، رفتار درمان‌گر و متخصص ترک دخانیات است. کارشناسان این حوزه با ارائه ابزارها و روش‌های حمایتی مورد نیاز می‌توانند به نوجوانان کمک کنند سیگار کشیدن را کنار بگذارند.
از فرزندتان به‌طور تمام و کمال پشتیبانی کنید
در دوران ترک سیگار، ممکن است بارها فرزندتان دچار لغزش شود و دوباره از دخانیات استفاده کند. وظیفه شما این است که به‌طور پیوسته از او پشتیبانی کنید؛ روی پیشرفت‌های کوچکی که داشته تمرکز کنید و تشویقش کنید که تسلیم نشود. برای شناسایی دلایل تکرار این خطا و روش جلوگیری از آن در آینده نزدیک به فرزندتان کمک کنید.
پیشرفت‌های کوچکش را جشن بگیرید
موفقیت‌های کوچک و بزرگ فرزندتان را در زمینه ترک سیگار جشن بگیرید. مثلا، برای بزرگداشت یک روز بدون سیگار می‌توانید غذای محبوبش را برایش درست کنید؛ برای یک هفته بدون سیگار می‌توانید یک لباس جدید برایش بخرید؛ برای یک ماه بدون سیگار می‌توانید با حضور دوستان غیرسیگاری یک مهمانی ترتیب بدهید. ارائه پاداش و تشویق از مهم‌ترین روش‌هایی است که بچه‌ها را برای ترک سیگار ترغیب می‌کند.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم بهترین راه‌های برخورد با سیگار کشیدن فرزند نوجوان را با شما در میان بگذاریم و برخی از مهم‌ترین موارد مربوط به آن را بررسی کنیم. شما برای مقابله با این عادت ناپسند و مخرب چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه‌های خود را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
